Kemik Kanseri Belirtileri Nelerdir ?

Kemik Kanseri Belirtileri Nelerdir ?

Kemik kanseri emareleri nedir?
Tümörün türüne bağlı olarak şişlik ve ağrı en sık rastlanan belirtilerdir. Bu özellikle kötü huylu tümörlerde kısaca sarkomlarda belirgin iken iyi huylu tümörlerin bir çoğu uzun süre belirti vermeden kalabilir.

Kaç tür kemik tümörü vardır?
Kemik tümörleri primer ( kısaca kemikten kaynaklanan ) yada sekonder doğrusu kemiğe başka bir organdan metastaz yolu ile yayılan tümörler olmak üzere ikiye ayrılır. Kemiğin kendisinden kaynaklanan tümörler de kendi arasında iyi huylu ( benin) ve kötü huylu (malin) tümörler olarak ayrılırlar. Malin tümörler hem de sarkom olarak da adlandırılırlar.

Sarkom nedir?
Sarkomlar kas iskelet sistemini oluşturan dokuların kötü huylu tümörleri yada kanserleridir. Kötü huylu bir tümörle iyi huylu bir tümör arasındaki en önemli fark kötü huylu tümörlerin yayılma ( metastaz yapabilmeleri) ve bu nedenle yaşamı tehdit eden tümörler olmalarıdır.

Kötü huylu tümörler hangi organlara yayılım ( metastaz) gösterirler ?
Önemli bir kısmı akciğere, öteki kemiklere metastaz yaparken nadiren iç organ metastazları görülebilir.

Kötü huylu tümörler hangi yöntemlerle teşhis edilebilir?
Öncelikle hastanın şikayetleri, muayenesi, görüntüleme şekilleri ve laboratuar incelemeleri hemen sonra teşhis edilmektedirler.

Hangi görüntüleme şekilleri teşhiste kullanılmaktadır?
Röntgen incelemeleri, ilaçlı ( kontrastlı) bilgisayarlı tomografi ve MRI( Manyetik Rezonans Görüntüleme), sintigrafi ve nadiren PET ( pozitron emisyon tomografisi) kullanılan yöntemlerdir.

Ayrıca metastazları araştırmaya yönelik akciğer filmleri ve daha güvenilir olarak akciğer tomografisi gereklidir.

Tüm gelişmiş yöntemlere rağmen röntgen filmleri kemik tümörlerinde hala en yaralı incele yöntemidir. özellikle kemik tümörlerinde bilgisayarlı tomografi, yumuşak doku tümörlerinde MRI ve kemik ve yumuşak dokuyu birlikte tutan tümörlerde her iki araştırma yöntemine ihtiyaç vardır.

Sintigrafi nedir ve neden kullanılır?
Kemik sintigrafisi kemik hücreleri tarafından tutulan radyoaktif bir maddenin damar yolu ile verilmesini takiben özel kameralarla sayılmasından ibaret bir incelemedir. Tüm iskelet sisteminin aynı anda görüntülenmesine olanak vererek , birden fazla tümör odağı var ise yada kemiğe metastaz yapan kanserlerin araştırılmasında çok yararlıdır.

Bu yöntemlerle kemik tümörlerinin tanısı güvenli bir halde konabilir mi?
Özellikle kötü huylu tümör düşünülen hastalarda yada iyi huylu-kötü huylu farkı yapılamıyorsa tanının biyopsi yapılarak kesinleştirilmesi ne olursa olsun gereklidir.

Biyopsi nedir iyi mi yapılır?
Biyopsi tümör dokusundan parça alınması ve bu parçanın özel boyalar, immünolojik yöntemler ve kimi zaman de genetik incelemeler daha sonra mikroskop altında değerlendirilmesidir. Bu işlem çoğu zaman biyopsiyi takiben bir kaç gün gerektirmektedir.

Biyopsi açık yöntemle doğrusu 2-3 santimetre lik minik kesilerle yapılabileceği benzer biçimde özel iğnelerle tümörlü dokulardan parça alınarak ameliyatsız da yapılabilir. Açık biyopsi cerrahi bir işlemdir iğne biyopsisi ise ayaktan yapılabilir.

Bu durumda biyopsinin tüm hastalarda iğne ile yapılması uygun olmaz mı?
İğne biyopsisi ile alınabilecek parçanın miktarı çok minik olduğundan kati teşhis için yeterli olmayabilir. Özellikle kötü huylu kemik tümörleri ve bazı yumuşak doku tümörlerinde açık biyopsi daha uygun bir yöntemdir. Gene iğne ile alınacak parça eğer sağlam dokudan alınmış yada tümörün cansız ( nekrotik) bölgesinden alınmışsa yanlış sonuç verebilir.

Bu risk açık biyopside yok mudur ?
Açık biyopsi esnasında rutin olarak "frozen section" uygulanarak doğru dokudan ve tümörün doğru bölgesinden parça alınabilmekte, bu işlem sırasında dokuyu inceleyecek olan patologda ameliyathanede olacağından kafi görene dek doku alınmaktadır.

"Frozen section" nedir?
Frozen section açık biyopsi sırasında hasta anestezi ( narkoz) altında iken parçanın dondurulması ve çok ince kesitler alınıp boyanması sonucu meydana getirilen mikroskobik değerlendirmedir. Bu işlem ile iyi-huylu kötü huylu ayrımı çoğu zaman yapılabilir.Ancak kötü huylu tümörleri birbirinden ayırmak için yeterli değildir.

Kötü huylu kemik ve yumuşak doku tümörleri sayıca çok ve çeşitlimidir?
Evet. Genellikle birkaç tür sık olarak karşımıza çıkmaktadır. Sadece ender görülen tümörlerle beraber ortalama 1500 farklı tipte kötü huylu kemik ve yumuşak doku tümörü tanımlanmıştır.

Sık görülen kötü huylu kemik tümörleri nedir ?
Görülme sıklığına nazaran osteosarkom, Ewing sarkomu kondrosarkom ve fibrosarkom sayılabilir.

Osteosarkom nedir?
çoğu zaman 15-30 yaşları içinde görülen sadece her yaşta ortaya çıkabilen kemiğin en sık primer kötü huylu tümörüdür. Yaklaşık % 90 vakada oldukca "Yüksek Grade" 'li kemik hücrelerinden oluşurlar. Nadiren "Düşük Grade"'li Osteosarkomlarla karşılaşmaktayız.

Tümör Grade'i nedir?
Bir tümörü oluşturan hücreler, vücuttaki orijinallerinden ne kadar değişiklaşmış ve hızlı ve kontrolsüz üreme gösteriyorsa o kadar "Yüksek Grade" 'li tümör olarak yorumlanır. Bu patoloji uzmanınca belirlenen bir özelliktir ve tümörün gidişatını doğrusu prognozu belirleyen en önemli bulgudur. Buna nazaran yüksek gradeli tümörler gelişme ve yayılma potansiyelleri fazla erken ve sık metastaz yapma eğiliminde olan tümörler iken, tümörün "Grade" 'i azaldıkça bu riskler azalmaktadır.

Ewing sarkomu nedir?
Bu tümör osteosarkoma bakılırsa daha minik yaşlarda görülen ( genellikle 5-15 yaş) ancak gençler ve orta yaşlılarda ortay çıkabilen fazlaca "Yüksek Grade"li bir tümördür.

Kondrosarkom nedir?
Kondrosarkom, ileri yaşlarda ( 50 ve sonrası) sık olarak ortaya çıkan ve kıkırdak hücrelerinden meydana gelen bir tümördür.

Tümörün kötü huylu olması dışında kaynaklandığı dokunun belirlenmesi neden önemlidir?
Kötü huylu tümörlerde tedavi tümörün türüne nazaran yapılmalıdır. Osteosarkomda tedavi kemoterapi ve ameliyatla tümörlü dokunun çıkarılması iken , Ewing sarkomunda bu iki yönteme radyoterapi şu demek oluyor ki ışın tedavisi eklenebilmekte, kondrosarkom da kemoterapi ve radyoterapi etkisiz olduğundan yalnızca cerrahi tedavi uygulanmaktadır.

Kötü huylu kemik tümörleri ne sıklıkta görülmektedir?
Bu tümörler oldukca nadir görülen tümörlerdir. En sık karşılaşılan osteosarkomun görülme sıklığı milyonda 3-4 civarındadır. Bu yüzden bu son aşama ender tümörlerin tanı ve tedavisi, geniş hasta deneyimi olan ortopedik onkolog, radyolog, patolog , medikal ve radyasyon onkologlarından oluşan bir ekip tarafından yapılmalıdır. Aksi takdirde tanı ve tedavi hataları telafisi mümkün olmayan bir şekilde sonuçlanabilir ve hastanın uzvunu hatta yaşamını kaybetmesine niçin olabilir.

Kemik kanserlerinde ameliyatlar iyi mi yapılmaktadır?
Temel olarak iki yöntem vardır. Kanserli uzvun şu demek oluyor ki vücuttan sağlam bir bölgeden kesilerek uzaklaştırılması şu demek oluyor ki amputasyon ve uzvun korunması ve yalnızca tümörün ve tümörlü bölgenin çıkarılması kısaca uzuv koruyucu cerrahi

Hastaların tümünde kanserli bölgenin çıkarılması ve uzvun korunması mümkün oluyor mu?
Ne yazık ki hayır. Sadece hastaların yaklaşık % 85-90 kadarında bu yöntem uygulanabilmektedir. Çok büyük tümörlerde, ana damar ve sinirleri tutan tümörlerde, kötü biyopsilerle tümörün yayılması söz konusu ise , tümörle birlikte iltihaplanma da varsa amputasyon doğrusu uzvun kesilerek uzaklaştırılması uygun olur.

Tümörlü bölge çıkarıldıktan sonra kemik ve yumuşak dokulardaki boşluklar nasıl gideriliyor?
Eğer tümör çıkarılması sonrası önemli fonksiyon kaybı yapmayacak bir kemikte ise fibula, köprücük kemiği gibi hiçbir şey yapılmadan bırakılabilir. Ancak tümör önemli bir kemiğin önemli bir bölgesini tutmuş ise, tümörün çıkarılmasını takiben Kemik ve eklemin yerini tutan protezler
Vücuttan kemik nakli
Kadavradan kemik nakilleri
Kemik uzatma ve kaydırma şekilleri
yapay boşluk doldurucu maddeler

- kemik çimentosu
- kalsiyum bileşikleri
ile oluşan eksiklik giderilir.

Kemoterapi nedir ve iyi mi uygulanır?
Kemoterapi kanser hücrelerinin ilaçlarla yok edilmesidir. Özellikle yüksek grade'li osteosarkomlarda ve Ewing sarkomunda uygulanır. çoğu zaman birkaç ilaç aynı anda verilerek en yüksek tümör hücre ölümü hedeflenir. Bu tümörlerde kemoterapi ameliyat öncesi başlanır. Ameliyatı takiben devam eder.

Kemoterapinin ne gibi yan tesirleri vardır?
Günümüzde kemoterapinin sağlıklı dokular üzerindeki etkilerini gene ilaç yardımıyla azaltmak mümkündür. Bununla beraber hastalarda saç dökülmesi, bulantı kusma gibi şikayetlerden kan hücrelerinin ciddi şekilde azalmasına kadar yan etkiler görülebilmektedir. Genel olarak vücut direnci iyi, genç başka hastalığı olmayan hastalarda kemoterapi iyi tolere edilmekte ve yan etkiler tedavinin kesilmesinden sonra ortadan kalkmaktadır.

Niçin ameliyattan önce de kemoterapi uygulanıyor?
Kemoterapi ile alınacak cevap doğrusu tümör ölümü % 90 yada üzerinde ise iyi cevap olarak değerlendirilir ve hastanın sağ kalımına ciddi katkı sağlar. Sadece bu yanıt elde edilemez ise ilaç değişikliği yapmak gereklidir. Bu oranı belirlemenin yolu ise ameliyattan önce kemoterapinin başlaması ve ameliyat sırasında çıkarılan tümörlü dokunun patolojik incelenmesi ile tümör ölüm oranının belirlenmesi ile mümkün olmaktadır.

Yine ameliyattan önce kemoterapi verilmesi tümörü küçültmekte ve ameliyatı daha rahat ve kararlı hale getirmektedir.

Radyoterapinin yan tesirleri nelerdir?
Radyoterapi yani ışın tedavisi yüksek doz ışınım ile uygulanmaktadır. Bu, tümör dokusunda olduğu şeklinde sağlıklı dokularda da ölüme niçin olmakta ve sonuçta yumuşak dokularda fonksiyon kayıpları ve eklemlerde sertlikler meydana gelebilmektedir.

Uzun dönemde ise , radyoterapi uygulanan bölgede başka kanserlerin gelişme riski vardır. Bu sık olmayan ancak önemli bir sorundur. Gene kemiklerdeki uzama bölgelerinin radyasyonla tahrip olması kol veya bacakta kısalığa niçin olmaktadır. Bundan dolayı özellikle çocuklarda radyoterapi , ameliyat daha sonra kemoterapi ile yeterli cevap alınamayan vakalarda veya ameliyatla tümörün çıkarılması yetersiz yada olanaksız ise ek bir yöntem olarak gündeme gelmelidir.

Tüm bu tedavilerle kemik kanserlerinde başarı oranı nedir?
Kemoterapi ve eğer uygulanmış ise radyoterapi ile % 90 yada üzerinde tümör ölümü sağlanmış hastaların, başarılı bir cerrahi ile ortalama % 60'ında hastalık tedavi edilebilmektedir.

Sadece hastanın ilk gelişinde metastaz var ise yada tedavi esnasında gelişmiş ise başarı oranı önemli ölçüde azalmaktadır. Yinede metastazlı hastalarda metastazların çıkarılması ve kemoterapi ile başarı sağlanabilmektedir.

Tüm kanserlerde olduğu gibi başarı, teşhis ve tedavinin deneyimli hekimler ve merkezlerce vakitında yapılabilmesine bağlıdır.

İyi huylu kemik tümörlerinin belirtileri nelerdir?
Ağrı en sık görülen belirtidir. Genellikle geceleri ortaya çıkar. Tümörün türüne bağlı olarak çok şiddetli ağrıdan hafif ağrıya kadar değişken olabilir. Başlangıçta ağrı kesicilere cevap verir. Eğer tümör lokal agresif bir tümörse ağrı giderek artar, sürekli bir hal alır ve basit ağrı kesicilere cevap vermez.

Lokal agresif ne demektir?
Bazı iyi huylu kemik tümörleri yerleştikleri kemikte ve bazen çevresindeki yumuşak dokuda ciddi tahribat yapabilirler, kemiğin yapısını bozarak bulundukları bölgede yayılım gösterebilirler hatta dev hücreli kemik tümöründe olduğu benzer biçimde % 5 oranında akciğer metastazı yapabilirler.Bu tümörler uygun tedavi edilmediğinde sık olarak tekrarlama potansiyeli taşırlar.

Ağrı dışında iyi huylu kemik tümörlerinin öteki bulguları nelerdir?
Şişlik, ağrıya bağlı hareket kayıpları, kol yada bacakta incelme öteki bulgulardır. Sadece önemli bir çoğunluğu belirti vermezler. Bu durumda tümör ya başka bir nedenle röntgen çekilen hastada tesadüfen görülür yada patalojik kırıkla kendini gösterir.

Patalojik kırık nedir?
Kemiği zayıflatan bir durumun varlığında, ki bunlar osteoporoz şu demek oluyor ki kemik erimesi, iyi yada kötü huylu kemik tümörleri kemik iltihapları gibi, kemiğin normalde kırığa yol açmayacak sıradan burkulma, halıya takılma hatta yatakta dönme esnasında olduğu gibi, çok ufak travmalarla kırılmasına patalojik kırık denir.

Eğer iyi huylu bir kemik tümörü tesadüfen saptanırsa iyi mi tedavi edilmelidir?
Burada önemli olan yine tümörün türüdür.Bazı tümörler, tedavi gerektirmeden yalnızca bir kaç ayda bir görüntüleme yöntemleriyle takip edilirken, özellikle lokal agresif tümörler yada patalojik kırık gelişme riski taşıyan tümörler tedavi edilmelidir.

İyi huylu kemik tümörleri nasıl tedavi edilirler?
Genel olarak tümörlü dokunun çıkarılması ve oluşan boşluğun boşluk doldurucu organik yada naturel olmayan yapılarla doldurulması şeklinde tedavi edilirler. Lokal agresif tümörlerde tümörün tekrarlamasını önlemek için ilave ajanlar ( alkol, fenol, hidrojen peroksit şeklinde kimyasal maddeler, koterizasyon doğrusu yakma, yüksek devirli turlarla kazıma, sıvı nitrojenle dondurma şeklinde ) kullanılmalıdır.

Kemiği aşırı derecede zayıflatan tümörlerde yada tümörle birlikte kırıkta oluşmuş çivi plak benzer biçimde ilave implantlar kullanılarak kemik desteklenmelidir.

Bayağı kemik kistleri ve bazı benzer tümörlerde 1-2 santimetre lik küçük kesilerle ameliyat yapılabilmekte bu hastalar çok kısa bir süre içinde düzgüsel yaşamlarına dönebilmektedirler.