Kemik konusuna kısaca değinmek gerekiyor, öğrenciler 6.sınıftan itibaren bu soruyla karşı karşıya kalıyor.
Kemik, vücudu oluşturan dokular arasında en sert olanıdır. Organizmada gerçek anlamda destek görevi yapan dokudur. Ek olarak organizmanın kalsiyum depolarıdır. Kalsiyum bakımından doymuş olduklarından serttir. Sert olmalarına karşın kıkırdak dokusundan farkları damar içermeleridir. Bu doku yapısında çeşitli tipte hücreler (osteosit, osteoblast, osteoklast) ve hücrelerarası madde (matrix) bulunmaktadır. Kemiğin enine kesiti incelendiğinde dış ve iç yüzeyleri bir zarla örtülüdür. Bunlardan dıştakine; periosteum, iç yüzeydekine; endosteum denir. Bu zarlar düzensiz sıkı bağ dokusundan yapılmışlardır. Periosteumun hemen altında dış halkasal sistem yer alır. Endosteumun derhal üstünde ise iç halkasal sistem bulunur.
Kemik yaşayan ve gelişen bir yapıdır. Yapısı, kollajen isminde olan ve yumuşak bir çatı sağlayan bir protein ile bu çatıya güç veren ve sağlamlaştıran bir mineral olan kalsiyum fosfattan oluşmaktadır. Bu kombinasyon kemiği güçlendirirken üzerine uygulanan kuvvetlere karşı da elastik hale getirir. Vücudun kalsiyumunun %99'undan fazlası kemiklerde ve dişlerde yer verilmiştir. %1'i de kanda bulunur. Yaşam boyunca eski kemikler yıkıma uğrar (rezorpsiyon) ve iskelete yeni kemik eklenmiş olur (formasyon).
Çocukluk ve ergenlik çağlarında yeni kemik oluşumu kemik rezorpsiyonundan daha süratlidır. Bunun sonucunda kemikler daha büyür, ağırlaşır ve yoğunluğu artar. 30 yaş civarında pik kemik kütlesine (maksimum kemik yoğunluğu ve gücü) ulaşılana kadar, kemik yapımı, kemik yıkımından daha süratlidır. 30 yaşından sonrasında yavaş yavaş kemik yıkımı kemik oluşumunu geçer.
Kemikler canlı kemik hücrelerinden ve cansız ara maddeden doğar.Kemik hücrelerine "osteosit"denir.Osteositler çok sayıda sitoplazmik uzantıya haizdir.Kemik doku ara maddesine "osein"denir.Osein,protein(hücreler tarafından salgılanır)ve naturel olmayan tuzlardan(kalsiyum fosfat,kalsiyum karbonat,kalsiyum florür şeklinde) oluşur.
Kemik dokuda hücrelerin bağlantıını elde eden havers ve volkman kanalları vardır.
Kemikler bebeklerde kıkırdak halindedir.Bu özellik bebekte esnekliği ve direnci arttırır.Kıkırdak bir müddet sonrasında kemikleşir.Kemiklerimiz kıkırdak ve bağ dokudan gelişir.Örneğin bebeklerin kafatasındaki yumuşak kısım olan bıngıldak bağ dokudan doğar.Daha sonra bağ doku kemikleşip sertleşir.Vücudumuzdaki kol ve bacaklarımız gibi kemiklerimiz ise kıkırdağın kemikleşmesiyle olur.Kemik doku yapı bakımından iki kısma ayrılır.Bunlar;sert kemik(sıkı kemik)ve süngerimsi kemiktir.
SERT KEMİK
Sert bir yapıya haizdir.Kemik doku içinde boşluklar yoktur(gözeneksizdir).Sert kemikteki havers kanalları kan damarı ve sinirlerin girmesini sağlar.Sert kemiğin ortasında sarı ilik bulunur.
SÜNGERİMSİ KEMİK
Gözenekli bir yapıdadır.İçinde düzensiz boşluklar vardır.Bu boşlukların içini kırmızı kemik iliği doldurur.Süngerimsi kemik yumuşak bir yapıya sahiptir.Kemiklerimiz devamlı kendilerini yenilerler.Yani kemik doku bir taraftan yapılır bir taraftan da yıkılır.Genç evrede yapım yıkımdan fazla,orta yaşta yapım ve yıkım eşit,ileri yaşlarda ise yıkım yapımdan fazladır.Bundan dolayı yaşlı insanoğluın kemikleri basit kırılır.Ek olarak yaşlanınca boyda da bir kısalma olur.
Kemiklerin dışında "periost"denilen kemik zarı bulunur.Kemik zarı,kemiğin enine kalınlaşmasını,kırılan kemiğin onarımını ve kemiğin beslenmesini sağlar.İskeletimizi oluşturan kemikler şekillerine gore;uzun kemik,kısa kemik ve yassı kemik olmak üzere üç çeşittir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder